کلرامفنیکل آنتی بیوتیک بسیار قوی ولی خطرناک CHLORAMPHENICOL  

دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) اورمیه

موارد مصرف‌: کلرامفنیکل‌ یک‌ آنتی‌بیوتیک‌قوی‌ و بالقوه‌ سمی‌ با طیف‌ اثر گسترده‌است‌ که‌ باید برای‌ درمان‌ عفونتهای‌مخاطره‌آمیز، به‌ویژه‌ عفونتهای‌ ناشی‌ ازهموفیلوس‌ انفلوآنزا و نیز درمان‌ تب‌تیفوئید به‌کار رود. سمیت‌ این‌ دارو، آن‌ رابرای‌ مصرف‌ سیستمیک‌ ( به‌جز در مواردفوق‌) محدود می‌سازد.

مکانیسم‌ اثر: کلرامفنیکل‌ یک‌ آنتی‌بیوتیک‌باکتریواستاتیک‌ است‌ که‌ از طریق‌ پیوندبرگشت‌ناپذیر با ریبوزوم‌ باکتریایی‌بیوسنتز پروتئین‌ را مهار می‌کند.

فارماکوکینتیک کلرامفنیکل ‌: این‌ دارو بخوبی‌ و به‌سرعت‌ از راه‌ گوارش‌ و پس‌ از تزریق‌عضلانی‌ جذب‌ می‌شود و به‌طور گسترده‌در بافتهای‌ بدن‌ توزیع‌ می‌یابد. غلظت‌سرمی‌ دارو 1 ساعت‌ پس‌ از تزریق‌ وریدی‌

و 3 ـ 1 ساعت‌ بعد از مصرف‌ خوراکی‌ به‌اوج‌ خود می‌رسد. نیمه‌ عمر دارو 3/5 ـ 1/5ساعت‌ است‌ و در صورت‌ عیب‌ کار کبدممکن‌ است‌ افزایش‌ یابد. متابولیسم‌کلرامفنیکل‌ کبدی‌ و دفع‌ آن‌ عمدتا کلیوی‌است‌.

موارد منع‌ مصرف کلرامفنیکل ‌: این‌ دارو در صورت‌ابتلای‌ بیمار به‌ پورفیری‌ و سابقه‌ بروزواکنشهای‌ سمی‌ و آلرژیک‌ به‌ آن‌ نبایدمصرف‌ شود.

هشدارها: 1 ـ از درمان‌ مکرر یا دراز مدت‌ بااین‌ دارو باید خودداری‌ کرد.

2 ـ مقدار مصرف‌ دارو در صورت‌ ابتلای‌بیمار به‌ نارسایی‌ کبدی‌ یا کلیوی‌ بایدکاهش‌ داده‌ شود.

3 ـ انجام‌ آزمون‌ شمارش‌ سلول‌های‌ خون‌قبل‌ و در طول‌ درمان‌ با این‌ دارو ضروری‌است‌.

4 ـ این‌ دارو ممکن‌ است‌ موجب‌ بروزسندرم‌ نوزاد خاکستری‌، در نوزادان‌ شود.

5 ـ این‌ دارو ممکن‌ است‌ سبب‌ بروز ضعف‌مغز استخوان‌، آنمی‌ آپلاستیک‌ و سایراختلالات‌ خونی‌ که‌ وابسته‌ به‌ دوز هستند،گردد.

عوارض‌ جانبیکلرامفنیکل ‌: اختلالات‌ خونی‌ از جمله‌آنمی‌آپلاستیک‌ به‌طور برگشت‌پذیر یابرگشت‌ناپذیر، نوریت‌ محیطی‌، نوریت‌بینایی‌، اریتم‌ مولتی‌ فرم‌، تهوع‌، استفراغ‌،اسهال‌، التهاب‌ دهان‌، التهاب‌ زبان‌، پیدایش‌هموگلوبین‌ در ادرار شبانه‌ از عوارض‌گزارش‌ شده‌ این‌ دارو هستند.

تداخل‌های‌ داروییکلرامفنیکل ‌: فنوباربیتال‌ و ریفامپین‌متابولیسم‌ کلرامفنیکل‌ را تسریع‌ می‌کنند.کلرامفنیکل‌ اثر داروی‌ ضد انعقاد وارفارین‌و داروهای‌ کاهنده‌ قند خون‌ گروه‌سولفونیل‌ اوره‌ را افزایش‌ می‌دهد و موجب‌افزایش‌ غلظت‌ پلاسمایی‌ فنی‌توئین‌ وافزایش‌ احتمال‌ بروز مسمومیت‌ با این‌ دارومی‌گردد.

نکات‌ قابل‌ توصیه‌: 1 ـ دوره‌ درمان‌ داروباید به‌ اندازه‌ای‌ باشد که‌ ضمن‌ درمان‌بیماری‌، عوارض‌ دارو بروز نکنند.

2 ـ کلرامفنیکل‌  خوراکی‌ را بهتر است‌ با یک‌لیوان‌ آب‌ با معده‌ خالی‌ (یک‌ ساعت‌ قبل‌ یادو ساعت‌ بعد از غذا) مصرف‌ کرد.

3 ـ به‌ علت‌ احتمال‌ بروز اختلالات‌ خونی‌،توصیه‌ می‌شود بیمار به‌طور منظم‌ به‌پزشک‌ مراجعه‌ نماید.

مقدار مصرف‌:

خوراکی‌ و تزریقی‌:

بزرگسالان‌: مقدار مصرف‌ کلرامفنیکل‌ ازراه‌ خوراکی‌، تزریق‌ وریدی‌ یا انفوزیون‌50mg/kg/day در 4 مقدار منقسم‌ است‌ که‌این‌ مقدار استثنائا در عفونتهای‌ شدید(مانند سپتی‌ سمی‌ و مننژیت‌) ممکن‌ است‌ تادو برابر افزایش‌ یابد، مشروط بر اینکه‌ دراولین‌ فرصت‌ ممکن‌ از نظر بالینی‌، مقدارمصرف‌ دارو کاهش‌ داده‌ شود.

کودکان‌: مقدار مصرف‌ این‌ دارو درکودکان‌ در درمان‌ اپی‌گلوتیت‌ ناشی‌ ازهموفیلوس‌ و مننژیت‌ چرک‌زا100mg/kg/day ـ 50 در مقادیر منقسم‌است‌ که‌ باید در اولین‌ فرصت‌ ممکن‌ از نظربالینی‌ کاهش‌ داده‌ شود. این‌ دارو درنوزادان‌ با سن‌ کمتر از 2 هفته‌،25mg/kg/day در 4 مقدار منقسم‌ و درکودکان‌ با سن‌ 2 هفته‌ تا یکسال‌،50mg/kg/day در 4 مقدار منقسم‌ مصرف‌می‌شود.

اشکال‌ دارویی‌:

Capsule or Tablet: 250mg

For Injection : 1g (as sodium succinate)

Suspension : 150mg/5ml (as palmitate)